Depresja

Każdy z nas doświadcza czasami przeciwności losu, czasami jednak cierpienie pogłębia się i utrwala sprawiając, że odrywa się od pierwotnej przyczyny np. utraty pracy, porzucenia, niepowodzeznia w życiu zawodowym. Zdarza sie, że pojawia się bez związku z tym co się dzieje w naszym życiu. Co jednak poza objawami fizjologicznymi, nastrojem i zachowania różni osoby będęce w depresji od innych osób? Faktem jest, że nie każda osoba, która doświadcza ważnej dla siebie straty rozwinie zaburzenie depresyjne. Dla niektórych jednak to wydarzenie może być w pewnym sensie "wzywalaczem" lub zdarzeniem aktywizującym, które wyjściowo mogą, ale nie zawsze prowadzą do problemów ze zdrowiem psychicznym.

Badania przeprowadzone w połowie poprzedniego wieku przez jednego z twórców terapii poznawczej Aarona Becka pokazały, że w dużym stopniu odpowiedzialne za depresję, może być dysfunkcjonalne myślenie. A. Beck zaobserwował, że u ludzie, którzy są w depresji zwykle cechuje negatywny sposób widzenia siebie, śwata i przyszłości.

Skoro tak jest to może wystarczyłoby myśleć bardziej pozytywnie?  Pozytywne myślenie nie wystarcza, nie łagodzi objawów depresji. Nie wystarczy mówić sobie kilka razy dziennie, że będzie dobrze, że jestem wartościowym człowiekiem. Zwykle to nie wystarcza, bo zakorzenione negatywne myśli automatyczne i głębiej ukryte przekonania na temat siebie mogą utrudniać przyswojenie takich treści, które są w tak dużym stopniu niezgodne z tym co osoba w depresji o sobie i świecie myśli.

Terapia poznawczo-behawioralna jest skutecznym sposobem identyfikacji i modyfikacji depresyjnego myślenia, nie koncetnruje się na myśleniu pozytywnym, lecz racjonalnym myśleniu. Oczywistym jest, że nie mamy wpływu na przeszłe doświadczenia, zarówno te ostatnie, które mogły "wyzwollić" w nas takie objawy, ale też te wczesne z  dzieciństwa, które są źródełem głębszych przekonań na temat siebie, świata i przyszłości. Kiedy jakieś doświadzenie, aktywizuje głębokie przekonania na temat siebie, świata i przyszłości, które ukształtowało się pod wpływem wczesnych wydarzeń, to tak jakbyśmy założyli na nos okulary, które zniekształcają nam świat. Możemy nie patrzeć na swoją przyszłość już tak racjonalnie, adekwatnie jak wcześniej coś się w nas zmieniło i widzimy świat i samych siebie gorzej niż w rzeczywistości.

Dzięki terapii poznawczo - behawioralanej możesz zmienić to w jaki sposób postrzegasz siebie i  jakie znaczenie nadajesz temu co się zdarza obecnie w twoim życiu. Dzięki terapii możesz zredukować uciążliwe ruminacje, czyli ciągłe "przeżuwanie", rozmyślanie od problemach i tym co cię spotyka. Ruminacje są czynnikiem podtrzymującym depresję oraz jednym z elementow odpowiedzialnych za nawroty depresji.

Nastrój oznacza długotrwałą emocję, która rzutuje na to, jak patrzymy na nasze życie. Rozpoznawanie zaburzonego nastroju jest niezwykle ważne, ponieważ aż 20% dorosłych kobiet i 10% dorosłych mężczyzn może tego doświadczać w jakimś momencie swego życia. (Morisson. J.2014).

Zaburzenie nastroju to ogólna kategoria, która opisuje stan, w którym wiąże się z nieprawidłowym nastrojem i towarzyszącymi mu dodatkowymi objawmi w zakresie zachowania, myślenia i objawow fizjologicznych. Osoba, która doświadcza zaburzeń nastroju w pewnym okresie czasu, może czuć się nadmiernie przygnębiona lub jej nastrój może być nadmiernie podwyższony. 

Osoby cierpiące na zaburzenia nastroju  w ciągu swojego  życia  doświadczą co najmniej jednego z poniższych epizodów, które stanowią elementy budulcowe zaburzeń nastroju.

• Epizod depresyjny: przejawia się tym, że osoba ma obniżony nastrój (lub nie potrafią cieszyć się życiem i aktywnościami, które wcześniej sprawiały im przyjemność) , który trwa przez co najmniej 2 tygodnie (prawie codziennie przez większość czasu). Ponadto u osoby, która doświadcza tego stanu mogą  pojawić się problemy ze snem, jedzeniem (związane z nadmiarem lub brakiem łaknienia), obniżony poziom energii, trudności z koncentracją uwagi, nadmierna męczliwość, a nawet myśli samobójcze.

• Epizod maniakalny: w tym wypadku nastrój jest nadmiernie podwyższony (osoba czasami czuje się tylko rozdrażniona), stan ten trwa przez co najmniej tydzień (prawie codziennie przez większą część czasu). Ponadto osoba, która doświadcza tego epizodu, może być nadmiernie rozmowna, łatwo się rozprasza, nadpobudliwa, może również przejawiać poczucie nadmiernej wielkości. Objawy te pogarszają jej funkcjonowanie zawodowe i społeczne, do tego stopnia, że osoba często  wymaga hospitalizacji.

• Epizod hipomaniakalny: charakteryzuje go stan podwyższonego nastroju i innych towarzyszących mu objawów - przypomina epizod maniakalny. Objawy te nie są jednak tak nasilone, nie utrudniają funkcjonowania w pracy, w relacjach społecznych, osoba nie wymaga hospitalizacji. Czas trwania epizodu to co najmniej 4 dni (prawie codziennie przez większą część czasu). Zaburzenia nastroju określa szerokie spektrum problemów emocjonalnych: zaburzenia depresyjne, zaburzenia dwubiegunowe i pokrewne oraz inne przyczyny objawów depresyjnych oraz maniakalnych.

Depresja (tzw. Duża Depresja) to nie tylko najpowszechniejsze zaburzenie nastroju, ale też najczęściej spotykane zaburzenie psychiczne, szacuje się, że dotyczy ono około 10% populacji. Na depresję zapada dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn.  Problem ten dotyczy równień dzieci - przed okresem dojrzewania 1-2% dzieci choruje na depresję, zaś ropowoszechnienie wśród nastolatków wynosi 4-8%. 

Depresja dotyczy osób, u których wystąpił co najmniej jeden epizod depresyjny  i nigdy  nie miały obajwów epizodu maniakalnego lub hipomaniakalnego.  Epizod depresji może trwać średnio od 6 miesięcy do 9 miesięcy. Depresja jest chorobą, która bardzo często nawraca. Są osoby, które dośwadczyły tylko jednego epizodu w życiu - zaburzenie depresyjne pojedyńczy epizod,  jednak u około połowy pacjentów, który przeżyli jeden epizod najprawdopodobniej pojawi się nawrót choroby. Mówimy wówczas o zaburzeniu deperesyjnym nawracającym.  Częstotliwość nawrotu depresji rośnie wraz z wiekiem, średnio powtarzając się co 4 lata.

Czasami depresja ma charakter przewlekły, co oznacza, że osoba doświadcza objawów epizodu depresyjnego, z wyjątkiem myśli sambójczych, czy nadmiernego poczucia winy, przez wiele lat (z niewielkimi przerwamy, które są nie dłuższe niż 2 miesiące). Mówimy wówczas o utrwalonym zaburzeniu depresyjnym (dystymia). Objawy dystymii mimo przewlekłości są łagodniejsze w przebiegu.

Każdy z nas może mieć okresy pogorszenia się samopoczucia - doświadcza smutku, czy przygnębienia. Klinicyści, by odróżnic stany normalnie występujących objawów obniżenia nastroju od objawów choroby wprowadzili wymóg dotyczący czasu trwania objawów. Przyjmuje się, że depresję to stan, w którym nasz nastrój jest obniżony (lub utrata przyjemości, czy zmniejszone zainteresowanie tym co do tej pory sprawiało przyjemność) przez większą część dnia, prawie codziennie, przez co najmniej 2 tygodnie.

Ponadto obecne są inne objawy, epizodu depresyjnego (objawy te może zgłaszać sam pacjent lub mogą być często obserwowane przez innych). Wśród objawów towarzyszących obniżonemu nastrojowi i/lub utracie przyjemności mogą być:

• utrata łaknienia i masy ciała, u niektórych osób wręcz przeciwnie wzrost apetytu i przybieranie na wadze;
• problemy ze snem - ponad 75% osób cierpiących na depresję zgłasza problemy ze snem. Najczęściej jest to wczesne wybudzanie, na długo przed odpowiednią porą i trudności w ponownym zaśnięciu. Są jednak osoby, które są nadmierne senne i mogą mieć trudności z wczesnym wstawaniem i czuć senność w ciągu dnia.
• znużenie - może to być odczuwane jako zmęczenie lub utrata energii.
• zahamowanie psychoruchowe - można zaobserwować, że niektóre osoby cierpiące na depresję spowolnione, zarówno wolniej i ciszej mogą mówić. Zahamowanie może być obserwowalne również w sposobie poruszania się. Choc niektórym pacjentom może towarzyszyć silny lęk, i wręcz przeciwnie są bardziej pobudzeni, czy rozdrażnieni. 
• niskie poczucie winy oraz niskie poczucie własnej wartości - w przypadku depresji znacznie spada zdolność do obiektywnej oceny siebie i sytuacji;
• problemy z koncentracją
• pragnienie śmierci i myśli samobójcze - najpoważnieniejszy objawów depresji. Samobójstwo jest jedną z najpoważniejszych konsekwencji depresji, dotyczy ono około 4% pacjentów.

Pacjenci cierpiący na depresję mogą mieć też inne objawy: płaczliwość, doświadczać poczucia bezsilności, beznadziejności, doświadczać objawów lęku, które mają np. charakter ataków paniki.

W depresji objawy są na tyle poważne, że wywołują duże cierpienie lub ograniczają funkcjonowanie - może nastąpić pogorszenie wynikow w szkole, spadek dotychczasowej wydajności w pracy, wycofanie lub unikanie spotkań towarzyskich.

Nie diagnozuje się depresji jeśli jest ona nastęstwem używania substancji psychoaktywnych, mówimy wówczas o zaburzeniu depresyjnym wywołanym substancją psychoaktywną/lekiem lub objawy związane są z zaburzeniem somatycznych - zaburzenie depresyjne spowodowane inną chorobą lub problemem zdrowotnym. Wśród zaburzeń somatycznych, które mogą wywoływać depresję najpoczęstsze są zaburzenia endokrynologiczne - niedoczynność tarczycy i niedoczynność kory nadnerczy mają związek z objawami depresyjnymi, z kolei nadczynność tarczycy oraz nadczynność kory nadnereczy  mają związek z objawami manialnymi i hipomananiakalnymi. Więcej na ten temat w Poradniku dla Pacjentów "Endokrynologia" http://www.endokrynologia.net/tarczyca/problemy-psychiczne-depresja-zm%C4%99czenie-choroby-tarczycy Ponadto w przypadku mężczyzn istotny z punktu obecności objawów depresji jest poziom testosteronu. Niski poziom tego hormonu jest nie tylko przyczyną obniżonego popędu płciowego, ale też mieć związek z długotrwałymi stanami depresyjnymi u mężczyzn.

Jeśli masz zdiagnozowaną depresję lub podejrzewasz, że tak jest,

pamiętaj  że depresja nie jest etykietą Ciebie, lecz opisem objawów i realnego ciepienia, którego doświadczasz każdego dnia!

Depresja jest chorobą, którą można skutecznie leczyć!

Problem ten dotyka około 20% kobiet w wieku rozrodczym. Kilka dni przed miesiączką pojawiają się wyraźne zmiany nastroju, depresje, lęk, rozdrażnienie, lub gniew. Kobiety poza zmianą nastroju skarżą się na znużenie, problemy z koncentracją, zmiany w zakresie snu i łaknienia, mogą doświadczać poczucia utraty kontroli. Żródłem dyskomfortu są też objawy fizjologiczne, takie jak: wrażliwość piersi, bóle mięśni, przybieranie na wadze, uczucia wzdęcia. Objawy ustępują nagle po rozpoczęciu miesiączki, trwają zwykle przez tydzień przed miesiączką. Czasami objawy, których kobieta doświadcza i zachowania związane  z przeżywanym przez nie napięciem, gniewem, rozdrażniem czy inne nastroje mogąć  mieć negatywy wpływ na ludzi z ich najbliższego otoczenia i relacje z nimi. Wywołując wtórnie konflikty, bądź poczucie winy.

ZABURZENIE adaptacyjne z depresyjnym nastrojem - objawy depresyjne (głównie płączliwość i smutek)  są  bezpośrednią reakcją na obecność jednego lub wielu stresorów, nie spełniają jednak  kryteriów żadnego zaburzenia depresyjnego lub lękowego. Objawy depresyjne mogą się utrzymywac nawet po zakończeniu działania stresora, nie dłużej jednak niż pół roku. W reakcji adaptacyjnej na stres mogą poza depresyjnymi występować również objawy lękowe - mówimy wówczas o zaburzeniu adaptacyjnym z mieszanym nastrojem lękowo - depresyjym.

Zaburzenia osobowości - obniżony nastój często towarzyszy m.in. osobowści unikającej i zależnej. Zaburzenia osobowści to wzorce zachowania i doświadczenia wewnętrzego (myśli, emocje, doznania), które są zbyt sztywne utrudniając osobie funkcjonowanie lub będą przyczyną psychicznego cierpienia. Każdy z nas ma cechy osobowości, w przypadku zaburzeń osobowości pewne cechy są bardzo nasilone powodując:

• problemy emocjonalne - związane z nasielenie pewnych emocji np większa skłonność do przeżywania lęku, bezradności, smutkul lub gniewu, znudzenia lub związane z chwiejnością stanów emocjonalnych;
• problemy z kontrolą impulsów - osoba może mieć skłonność do zachowaniam szkodliwej dla niej (np.  pod wypływem impulsu dokonuje nierozsądnych zakupów, nawiązuje przygodne kontakty seksualne);
• problemy w relacjach interpersonalnych - mogą odzwierciedlać się w unikaniu kontaktów z innymi, bądź nadmiernie zabiega o uwagę innych, inne osoby, mogą mieć skłonność do lekceważenia innych i wykorzystywania.
• problemy z funkcjonowaniem poznawczym - wiąże się z tym  w jaki sposób osoba myśli o sobie, innych i przyszłości np. nadmiernie krytyczna względem siebie, uważa siebie za osobę bezwartościową, niewartą uwagi innych.

Zaburzenie osobowości unikającej przejawia się  m.in. poprzez: nieśmiałość, podatność na krytykę, obraz siebie jako osoby bezwartościowej, niekompetentnej. Osoba cierpiąca na zaburzenie osobowości unikającej pragnie kontaktów z innymi (chyba, że ma pewność, że jest akceptowana przez kogoś) lecz unika ich z powodu niskiego poczucia własnej wartości, czuje się gorsza i nieatrakcyjna społecznie. W konsekwencji czego unikając kontaktów, których z jednej strony pragnie, z drugiej strony obawia się sprawia, jest źródłem psychicznego cierpienia ale też utrudnia funkcjonowanie w pracy, szkole.

Zaburzenie osoboowści zależnej, osoby, których dotyczy ten problem obawiając się braku aprobaty, mają trudności wyrażaniem własnego zdania, podejmowaniem samodzielnych decyzji. Często towarzyszy im przekonanie, że nie potrafią o siebie zadbać, odczuwają bezradność i są nieszczęśliwe gdy są same. Obawiają się porzucenia, a kiedy ich związek się rozpadnie, żadko długo pozostają same, poszukują realcji nowej relacji. W obawie przed odrzuceniem, mogą podejmować się nawet nieprzyjmnych dla nich zadań, by zdobyć uwagę lub akceptację innej osoby.

Niepowikłana żałoba - smutek z powodu śmierci bliskiej osoby jest naturalna reakcją na stratę. Czasami ten smutek po stracie, przypomina objawy związane z epizodem depresyjnym. Osoba, która doświadcza żałoby i związanego z nią smutku uważa też ten stan za normalny i adekwatny do sytuacji. Z punktu widzenia kliniecznego też są różnice między depresją a niepowikłaną żałobą są to m.in. Nastrój w depresji jest trwale obniżony, natomiast w żałobie są przypływy smutku i pustki oraz odpływy. Te przypływy, kiedy osoba "zanurza" się w doświadczenie straty i czuje związane z nią cierpienie jest naturalnym elementem powrotu do zdrowia. Po przypływie uczuć, następuje odpływ w wyniku koncentracji na życiu, np. opiece nad dziećmi, pracą, czy choćby spraw organizacyjnych związanych z pogrzebem. W przypadku depresji to "zanurzenie" w cierpienie jest w miarę stałe, czasami się pogłębia lecz trudno odwrócić od niego uwagę, trudno poczuć ulgę. W przypadku niepowikłanej żałoby, z czasem okresy "zanurzenia" w ból i cieprpienie związane ze stratą słabną z upływem tygodni, ból jest zwykle słabszy, a "zanurzenia", które się pojawiając mogą, krócej trwać i z czasem rzadziej się pojawiać. Jeśli pomimo upływu czasu dłużej niż 2 miesiące obecność i nasilenie objawów wskazuje na epizod depresyjny, to bez względu na żałobę można rozpoznać zaburzenie depresyjne, wcześniej depresji się nie rozpoznaje, tylko niepowikłaną żałobę.

Poważne i łagodne zaburzenia neuropoznawcze - np. w chorobie Alzheimera, w chorobach otępiennych naczyniowych

Inne zaburzenia - objawy depresyjne mogą współistnieć z wieloma innymi zaburzeniami psychicznymi m.in. w zaburzeniach lękowych , np. w przypadku fobii, lęku napadowego, stresu pourazowego, czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego. Mogą pojawiać się też w zaburzeniach snu, zaburzeniach odżywiania, czy też  towarzyszyć dysfunkcjom seksualnym.