Lęk uogólniony

Większości ludziom nie jest obce martwienie się, zazwyczaj jednak nie jest to tak dotkliwe jak w przypadku osób ciepriących z powodu ugogólnionego zaburzenia lękowego, powszechnie zwanego lękiem uogólnionym.

Uogólnione zaburzenie lękowe (ang. GAD - Generalized Anxiety Disorde) to nadmierny lęk oraz trudne do opanowania, nadmierne zamartwianie się wieloma sprawami. Zamartwianiu się towaryszą też objawy somatyczne (przynajmniej trzy z poniżej wymienionych):

• napięcie mięśniowe
• niepokój/nerwowość
• drażliwość
•  męczliwość
• problemy ze snem.

Niepokój przejawiany przez osoby z lękiem uogólnionym, jak sama nazwa wskazuje, mają charakter ogólny, obejmują wiele sytuacji życiowych. Można powiedzieć, że osoby cierpiące z powodu lęku uogólnionego, stale zamartwiają się i spędzają dużo czasu na martwieniu się. Intensywność i częstość zamartwiania się jest niewspółmierna do rzeczywistego prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń budzących w niej strach. Jeśli cierpisz z powodu nadmiernego zamartwiania się, to wiesz, że ciężko jest ten nad tym zapanować. Nie można przestać się martwić i żadne rady typu, "Przestań się tak zamartwiać!", "Nie masz powodu, by się martwić!", "Wszystko będzie dobrze!" nie pomagają.

Osoba doświadczająca lęku ugoólnionego martwi się też tym, że się martwi i skutkami jakie to może mieć dla jej dalszego samopoczucia i zdrowia psychicznego.

Nie ma stotnych różnic pomiędzy normalnym martwieniem się a chorobliwym zamartwianiem się jeśłi chodzi o treść martwienia się. Martwimy się wszyscy podobnymi sprawami, które można podzielić na następujące kategorie:

• rodzina/dom/relacje z innymi
• finanse
• praca/szkoła
• chorba/obrażenia ciała/zdrowie
• inne - przyszłość, nie zdążymy na czas, katastrofy, wojny.

Główną cechą nadmiernego zamartwiania się jest niemożność kontrolowania go (Borkovec i in. 1991; Wells 1994).

Niepoddający się kontroli charakter charakter zamartwiania się jest centralna cechą zaburzenia lęku uogólnionego. Osoby cierpiące z powodu lęku uogólnionego opisują to jako "niemożność odcięcia się od martwinia się".

W przypadku zaburzenia lęku uogólnionego występują dwa typy zamartwiania się:

• martwianie się 1 typ: ten tym martwienia się dotyczy zewnętrznych wydarzeń, takich jak np. finanse, relacje, bliskich lub wewnętrznych zdarzeń, takich jak doznania somatyczne
• martwienie się 2 typ:  to zamartwianie się ma miejsce wówczas, gdy osoba martwi sie tym, że się martwi, myśli o negatywnych konsekwencjach zamartwiania się np. "Martwienie się doprowadzi mnie do obłędu", "To nienormalne, że się tak martwię". Martwienie się staje się problemem dla osoby i często jej bliskich

Jeśli cierpisz z powodu lęku ugólnionego, to pewnie bardzo często słyszysz od bliskich: Przestań się zamartwiac? Główną cechą lęku ugoólnionego jest jednak trudność w jego kontrolowaniu. Dlatego choć nie wiesz dlaczego, nie możesz przestać? Nie kontrolujesz zamartwiania się, co jest powodem nie tylko twojego zmartwienia, ale też trudnością dla twoich bliskich, którzy chcieliby Cię jakość przekonać, że nie warto w życiu się tyle martwić. Jesteście coraz bardziej bezradni i zniechęceni:  dlaczego to takie trudne, skoro takie proste - wystarczy przecież przestać?

Osoba cierpiąca z powodu lęku uogólnionego jest w stanie nieprzyjemnego napięcia psychcznego, którego powodem są współistniejące ze sobą negatywne i pozytywne przekonania na temat martwienia się:

• negatywne przekonania na temat martwienia się (martwienie się typ 2): "Martwienie się ma szkodliwe skutki", "Martwienie się jest silniejsze ode mnie, ma nade mną kontrolę", "Nigdy nie przestanę się martwić", "Popadnę w obłęd od tego martwienia się", "Martwienie się zniszczy mi życie";
• pozytywne przekonania na temat martwienia się: choć wydaję się, że nie ma powodu, by myśleć o tym, że martwienie się może być czymś pozytywnym, badania pokazują (Wells 1995), że osoby cierpiąca z powodu lęku uogólnionego, mogą mieć utajone pozytywne przekonania na temat zamartwiania się lub korzyści, które są związane z martwieniem się. Na przykład: "Jeśli się martwię to nie kuszę losu", "Dzięki temu, że się martwię będę przygotowany na to co się zdarzy, nic mnie nie zaskoczy", "Gdybym się nie martwił, nic bym nie osiągnął", "NIe martwić się jest złą rzeczą, tylko osoby nieodpowiedzialne nie martwią się", "Gdybym się nie martwił, nie usiedziałby w miejscu". Jak widać osoba z lękiem ugoólnionym mogą używać martwienia się jako strategi radzenia sobie. Mogą uważać, że w pewnym sensie martwienie się jest także pomocne i pozwala im na przygotowanie się na możliwe zagrożenia, są bardziej przezorne, choć z drugiej strony cena za tę przezorność jest zbyt wysoka.

Zgodnie z poznawczym modelem chronicznego martwienia się, najpierw tworzą się przekonania pozytywne, w następnej kolejności negatywne przekonania na temat zamartwiania się. Na początku martwienie się nie stanowi problemu, jest strategią radzenia sobie ze stresem, z problemami, czy zadaniami. Gdy rozwiną się negatywne przekonania na temat zamartwiania się, osoba stara się kontrolować martwienie się, chce przestać się tak martwić, gdyż martwienie coraz bardziej utrudnia jej funkcjonowanie. Próby kontrolowania martwienia się polegają najczęściej na tłumieniu lub unikaniu martwienia się. Niestety, całkowite zaprzestanie martwienia się stanowi zagrożenie, ponieważ jest sprzeczne ze wcześniej wspomnianymi pozytywnymi przekonaniami.

Model poznawczy uogólnionego zaburzenia lękowego (na podstawie Wells, 1995)

Głównym celem terapii poznawczo-behawioralnej w przypadku lęku uogólnionego będzie pomoc Ci w zmniejszeniu zamartwiania się. Badania pokazują, że skuteczniejsze od nauczenia cię kontrolowania martwienia się oraz opanowania dolegliwych objawów fizjologicznych, co też w terapii ma miejsce, będzie skupienie się rónież na modyfikacji dysfunkcjonalnych przekonań  jakie masz  na temat martwienia się. Skupienie się na podważaniu negatywnych i pozytywnych przekonań na temat martwienia się oraz zmianie twoich dotychczasowym sposobó radzenia sobie z martwieniem się poprzez próby tłumienia i unikania zamartwiania się zmniejsza ryzyko nawrotu zamartwiania się.